Tam Tòa là một giáo xứ Công giáo, nằm trong thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, với ngôi nhà thờ chính tọa lạc bên bờ sông, giữa cầu Nhật Lệ và cửa biển Nhật Lệ. “Nhật Lệ” nguyên nghĩa là “sự rực rỡ của ánh sáng mặt trời” vì đó là nơi đầy ánh nắng (Wikipedia). Nhưng nếu hiểu nôm na là “nước mắt đổ từng ngày” thì cũng thích hợp với cái giáo xứ tại đây.
Quả thế, ngay từ khi được thành lập vào tiền bán thế kỷ 17 với tên nguyên thủy là Họ Lũy, vì gần Lũy Thầy, sau mang tên Sáo Bùn vì chạy về vùng ngư nghiệp Phú Hải, giáo xứ Tam Tòa nói riêng và giáo dân Quảng Bình nói chung đã phải chịu bách hại khi chúa Nguyễn Phúc Chu (1675-1725) bắt đầu cấm đạo vào những năm cuối tk 17, đầu tk 18. Sang thời các vua triều Nguyễn như Tự Đức (1829-1883), họ tiếp tục chịu bắt bớ và đã để lại cho Giáo hội CG nhiều vị tử đạo thời danh. Năm 1886, quân Văn Thân đột kích giáo xứ Sáo Bùn, giết chết 52 giáo dân, đốt phá nhà thờ, khiến số giáo dân còn lại phải chạy về Đồng Hới lánh nạn và từ đây mang hẳn tên Tam Tòa. Ngôi nhà thờ đầu tiên của họ được xây dựng năm 1887 và đến năm 1940 thì được tái thiết khang trang và hoàn chỉnh với nền nhà rộng và ngôi tháp lớn như còn lưu dấu bây giờ.
Khi Việt Minh cầm quyền, chính giáo xứ Tam Tòa là nơi náu thân của các linh mục, tu sĩ và thanh niên Công giáo ở Hà Tĩnh và Nghệ An chạy trốn bạo lực Cộng sản, nhất là trong những năm khủng bố hoạn nạn từ 1947 đến 1954. Thành ra, sau khi đất nước chia đôi, phần lớn giáo dân Tam Tòa đã phải bỏ vào Nam vì chọn lấy tự do và để giữ gìn đức tin của họ. Riêng số ít oi ở lại thì đã trở thành đối tượng trả thù của nhà cầm quyền Cộng sản. Trong lòng giáo dân Quảng Bình nói chung và Tam Tòa nói riêng, còn in mãi hình ảnh hãi hùng của những cuộc đàn áp mà hai kẻ chủ mưu không ai khác là Hồ Chí Minh và Nguyễn Sĩ Đồng. Sự đàn áp quá dữ tợn khiến giáo dân chực nổi loạn nên Nguyễn Sĩ Đồng được Hồ Chí Minh gọi ra bắc, đổi tên là Đồng Sĩ Nguyên rồi điều đi Trường Sơn năm 1967 (nay ông ta là trung tướng hồi hưu). Ngôi nhà thờ Tam Tòa xinh đẹp bị phá năm 1968 cũng không nằm ngoài kế hoạch báo thù giáo dân và tiêu diệt Giáo hội của CS. Qua việc đặt súng, nhất là súng phòng không, bên trong hoặc bên cạnh nhà thờ và treo cờ đỏ trên nóc tháp chuông, CS đã mượn bàn tay Hoa Kỳ (phi cơ và pháo hạm) để tàn phá ngôi nhà thờ này cùng với nhà thờ Cầu Rầm giữa lòng thành phố Vinh và nhà thờ chính tòa ở vùng quê thuộc xã Nghi Diên (tên thường gọi là xã Đoài), huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. (Đan viện Thiên An ở Huế và Nhà thờ La Vang tại Quảng Trị cũng cùng chung số phận năm 1968 và 1972). Một nguồn tin khác thì cho rằng chính CS đã đặt chất nổ phá hủy nhà thờ Tam Tòa vào ngày 27-02-1968 cùng với chùa An Xá thuộc xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình để đổ tội cho Đế quốc Mỹ!
Sau năm 1975, với não trạng vô thần chiến đấu không hề lay chuyển, CS đã tìm cách xóa dấu vết tôn giáo, nhất là Công giáo, ở nơi đâu có thể xóa được. Và Tam Tòa là một trong những “đối tượng ưu tiên” xét vì sức mạnh đức tin và tinh thần chống Cộng vốn từng thấm đẫm chỗ đó. Rồi cộng thêm não trạng vô thần hưởng thụ, nhà cầm quyền tỉnh Quảng Bình và thành phố Đồng Hới chẳng những không trả lại nền nhà thờ Tam Tòa (vốn ở vào một vị trí rất mát, rất đắt, rất đẹp) để Giáo hội tái xây dựng, mà còn chiếm nhiều cơ sở mục vụ chung quanh, đem chia chác cho nhau hoặc biến thành những công trình khác, góp phần làm nên khu phố “Khân dông”, tức không dân, cách nói ngược để chỉ con phố toàn nhà cửa quan chức CS. Ngoài ra, từ năm 1997, khi phong trào làm ăn kinh tế và phát triển du lịch dâng cao, không hề hỏi ý kiến Tòa Giám mục Vinh, nhà cầm quyền CS đã tự tiện biến Nhà thờ Tam tòa thành “Chứng tích tội ác của đế quốc Mỹ” và đặt nó làm một chặng tham quan có bán vé trong “tour du lịch thăm viếng di tích chiến tranh ở miền Trung” cho khách ngoại quốc (gồm căn cứ Khe Sanh, cầu Hiền Lương, tức Bến Hải, và nhà thờ Tam Tòa). Đang khi chùa An Xá, huyện Lệ Thủy, vốn cũng bị phá cùng ngày, lại được “miễn” khỏi số phận “chứng tích tội ác” ấy! Đó là vì khách du lịch ngoại quốc đa phần là người Tây phương, theo Kitô giáo, nên một ngôi nhà thờ Công giáo đổ nát vì “bom Mỹ” dễ thu hút và kích động. Hơn nữa, ông Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Bình là người có phần hùn trong công ty du lịch “DMZ (Demilitarized Zone, vùng phi quân sự), Khe Sanh & Phong Nha” vốn phụ trách “tour” này. (theo Vietland).
Biết ý đồ phá đạo và hám tài ấy, Giáo phận Vinh từ mấy mươi năm nay đã muốn đòi lại vật sở hữu thiêng liêng của mình. Có lúc Giáo phận đã tỏ ra nhịn nhường bằng cách thuận đổi một nơi khác tương đương trong thành phố Đồng Hới để làm chốn thờ phượng cho gần 1000 tín hữu. Thế nhưng với thói gian manh cố hữu, nhà cầm quyền CS một mặt đã không chấp nhận địa điểm do Giáo quyền đề nghị, mặt khác lại giới thiệu 5 địa điểm ở vùng thôn quê, giữa ruộng đồng, thậm chí không có đường đi vào nữa. Thế là như tại Tòa Khâm Sứ, Giáo xứ Thái Hà, Giáo xứ An Bằng, Dòng Phaolô Vĩnh Long, dòng Thánh Gia Long Xuyên, dòng Mến Thánh Giá Thủ Thiêm… hôm 20-07 mới rồi, Giáo phận Vinh và Giáo xứ Tam Tòa đành phải thực thi quyền làm chủ của mình, nhất là quyền làm chủ những đất đai cơ sở thờ tự vốn là quyền tư hữu thiêng liêng, chính đáng mà đảng CS đã ngang nhiên tước đoạt của toàn dân từ ngày nó thống trị đất Việt. Và cũng như tại các địa điểm nói trên, CS đã huy động toàn thể bộ máy của mình vào cuộc, từ bộ máy đàn áp tàn bạo của công an, bộ máy tuyên truyền dối trá của báo chí đến bộ máy dụ dỗ lừa gạt của Mặt trận và bộ máy vận động hỏa mù của ngoại giao.
Một điều đáng lưu ý là từ vụ Tòa Khâm sứ trở đi, CS chơi trò ném đá giấu tay trong các cuộc đàn áp bằng cách tạo ra nhóm “quần chúng bức xúc”, “nhân dân tự phát” luôn sẵn sàng chửi bới các tín đồ, các tu sĩ, xúc phạm chốn thiêng thánh, bạo hành với cả người già lão, phụ nữ và trẻ thơ vô tội. Thực chất đây chỉ là công an trá hình hoặc là hạng nghiện ngậphay thất nghiệp được thuê mướn, chứ chưa hẳn là bọn đầu gấu, xã hội đen, tay anh chị. Hạng sống ngoài vòng pháp luật này không dại gì giao tiếp với những kẻ “đại diện pháp luật” trên danh nghĩa, không dễ gì phục vụ cho cơ quan công quyền để dùng bạo lực với dân lành, nhất là dân có tín ngưỡng, ngay cả nặng lời với họ chúng cũng tránh vì chính chúng ít nhiều đều có tín ngưỡng. Rồi với tính yêng hùng, sĩ khí giang hồ, chúng hiếm khi mạnh tay với người già, phụ nữ và trẻ nhỏ. Ngoài ra, những băng đảng xã hội đen không thể có quân số đông đảo, lên tới cả trăm như trong các vụ việc từ Hà Nội đến Quảng Bình và nhiều nơi khác. Ngược lại, nhà cầm quyền cũng chẳng dại gì sử dụng những tay xã hội đen bởi chúng là con dao hai lưỡi, không thể kiểm soát được; lỡ có tên nào nổi hứng kể về chiến tích mà nhà nước thuê chúng thực hiện ngoài quán nhậu thì làm sao bưng bít nổi. Thành ra, như tại các nước CS khác trước đây, công an luôn mang sẵn trong mình máu tàn bạo và óc mù quáng vì họ đã được đào tạo không phải trở thành “bạn dân” mà là tôi tớ (hay theo kiểu nói của Lê Duẩn) là chó săn của đảng.
Trở lại với các nạn nhân và thân hữu của họ (tức là mọi tín đồ Công giáo, đặc biệt tại Giáo phận Vinh), Cộng sản không ngờ đã gặp phải “ổ kiến lửa”. Tinh thần của một Liên Đoàn Công Giáo Nghệ Tĩnh Bình, Nhà Chung Xã Đoài, của một Trang Nứa, Nghi Lộc, Quỳnh Lưu, Cầu Rầm, Cẩm Xuyên, Vạn Lộc, Thuận Nghĩa, Hướng Phương, Đông Yên… năm nào vẫn còn đó. Những bản thông báo thẳng thắn rõ ràng của Tòa Giám mục, những lời tuyên bố không chút sợ hãi của chủ chăn lẫn con chiên Tam Tòa, những cuộc tụ họp cầu nguyện rồi tuần hành tại mỗi Giáo hạt của hàng chục ngàn tín hữu, những chuyến thăm viếng tức thì và can đảm đến nơi bị nạn của vô số đoàn thể và cá nhân, những thái độ vừa hiền lành vừa anh hùng của những linh mục và giáo hữu bị đánh đập, những đòi hỏi mạnh mẽ và quyết liệt của các chức sắc thẩm quyền Giáo phận, những cuộc trả lời phỏng vấn đầy khí phách của các giáo dân bị bắt được thả, những cuộc hiệp thông cầu nguyện và lên tiếng phản đối nhiều vô kể từ trong lẫn ngoài nước…. tất cả đã và đang làm cho nhà cầm quyền cộng sản địa phương lẫn trung ương lúng túng, làm cho báo đài nhà nước, vốn chỉ biết viết theo chỉ thị, không cần điều tra thực địa, suy nghĩ đúng sai, phen này phải ê mặt vì bị lột mặt nạ “công cụ đê hèn”, làm cho giới công an từ lâu hung hăng, tưởng đè ép nhân dân dễ dàng như chà con kiến, như bẻ chiếc đũa, nay hẳn phải e dè.
Thông tin mới nhất cho thấy Cộng sản có vẻ chùn tay, vì đã phái những viên chức cao cấp đến làm việc với Giáo quyền, đã thả 4 trong 7 người bị khởi tố và nhiều tín hữu bị tạm giam, đã nghe những đòi hỏi của Linh mục Tổng đại diện mà không (hay chưa) có lời phản bác. Tuy nhiên, vốn mang bản chất gian manh và luôn có chiến lược lùi một bước tiến hai bước, CS không bao giờ có thiện chí, đáng tin tưởng hay biết phục thiện. Thành ra, Tòa Giám mục Vinh cần tiếp tục đưa ra những đòi hỏi ngày càng căn bản: không chỉ buộc “bồi thường tại chỗ lán che của giáo xứ Tam Tòa, trả lại Thánh giá, trả lại tài sản của Giáo hội và tài sản của giáo dân” mà còn buộc trả lại nhà thờ Tam Tòa, rồi mọi cơ sở tôn giáo đã bị cướp đoạt, rồi là quyền tư hữu về đất đai; không chỉ buộc “dừng ngay việc xuyên tạc sự thật, bôi nhọ tôn giáo, kích động hận thù, gây chia rẽ khối đoàn kết lương giáo” (Thông cáo số 4) mà còn buộc trả lại quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận, tự do hội họp, tự do tôn giáo… Phải làm sao cho ngọn lửa Tam Tòa bùng lên thành biển lửa, từ đấy rực lên ánh sáng của mặt trời tự do, phải đẩy cuộc đấu tranh cho tới cùng trong tinh thần bất bạo động, xóa sổ cho được chủ nghĩa và chế độ CS, hất cẳng cho được đảng CS (nếu nó không thay đổi, mà nó có khi nào thay đổi không?). Bằng không thì dân tộc Việt Nam sẽ tiếp tục “nhỏ lệ từng ngày”.BAN BIÊN TẬP
